Notities als houvast binnen het therapeutisch proces
Als ik daar nu op terugkijk, zit daar een zekere schoonheid in. Ik wilde dicht bij de door mijn cliënten gekozen woorden blijven, om op die manier dicht bij hen te blijven.
Maar eerlijk is eerlijk: het nauwgezet noteren was bovenal een (onbewuste) controlestrategie. Het was een manier om mijn angst te bedwingen.
Mijn angst om belangrijke dingen te vergeten.
Mijn angst om de draad te verliezen.
Mijn angst om bepaalde dingen verkeerd begrepen of onthouden te hebben.
En die angsten waren één voor één gerelateerd aan mijn allergrootste angst als psycholoog: de angst om mijn cliënten tekort te doen.
Want één ding is zeker: ik wilde het allerbeste voor mijn cliënten.
Bovendien had ik destijds nog een andere notie van hoe ik als psycholoog iets voor mijn cliënten kon betekenen. Ik wilde zoveel mogelijk informatie vergaren, en dus ook zoveel mogelijk woorden vangen, zodat ik nadien een analyse kon maken van de cliënt: zoeken naar verbanden, hypotheses bedenken,… Die analyse kon ik dan aan mijn cliënt teruggeven, zodat die iets met die inzichten zou kunnen doen.
De nadelen van noteren tijdens de sessie
Het uitgebreid noteren tijdens de sessies met mijn cliënten heeft lange tijd goed gewerkt voor mij. Het was een gewoonte die me rust en houvast bood en die ik dus moeilijk durfde te doorbreken.
Maar doorheen de jaren – onder andere dankzij de opleidingen die ik volgde – veranderde mijn therapiestijl. En tegelijk begon ik te ondervinden dat er ook twee belangrijke nadelen verbonden waren aan het noteren tijdens de sessies.
Ten eerste merkte ik dat het noteren ervoor zorgde dat ik niet helemaal in het hier en nu was. Mijn cliënt was al aan zijn volgende zin begonnen, terwijl ik de vorige nog aan het noteren was. Ik zat dus steeds enkele seconden achterop, waardoor ik minder rechtstreeks inpikte op wat mijn cliënt vertelde.
Zo kwam ik soms in een interactiepatroon terecht waarbij mijn cliënt vertelde en ik luisterde. Ik luisterde nauwgezet, dat wel, maar toch nam ik op die manier een vrij passieve houding aan.
Daardoor versterkte ik een idee dat cliënten soms hebben over therapie: dat zij verslag moeten komen uitbrengen over hun leven of problemen, en dat ik het allemaal zou opschrijven om dan met een gepaste oplossing te komen. En dat was misschien ook wel het idee dat ik destijds zelf had…
Hier en nu aanwezig zijn in de interactie
Dat je als psycholoog zelden oplossingen kan bieden, daar kwam ik al vrij snel achter. Gelukkig leerde ik doorheen de jaren wat therapie dan wel kan betekenen. Dat gaf me mee vertrouwen, zowel in mezelf als in het therapeutisch proces.
Op een bepaald moment heb ik dan ook besloten om het noteren tijdens de sessies volledig los te laten. Ik merk dat ik nu meer in het hier en nu aanwezig ben bij mijn cliënt. Ik heb meer oog voor lichaamstaal en de gesprekken lijken tegenwoordig meer op een dialoog dan op een interview. In plaats van eerst alles te noteren en er pas achteraf op terug te komen – wanneer de cliënt al ergens anders is met zijn beleving –, ga ik nu rechtstreeks in interactie met mijn cliënt. Ik onderbreek cliënten sneller en stel de vragen die in me opkomen veel sneller. Dat heeft uiteraard niet enkel met de notities, maar ook met ervaring te maken.
Postsessie nota’s: alleen of samen met de cliënt
Sinds ik nog zelden schrijf tijdens gesprekken, maak ik mijn notities meteen na de sessie. Daar voorzie ik bewust voldoende tijd voor. Ik schrijf niet meer op papier, maar typ mijn postsessie nota’s rechtstreeks in het elektronisch patiëntendossier. Daarmee bespaar ik een hele hoop papier én scantijd!
Soms maak ik die notities zelfs samen met de cliënt. Ik neem mijn laptop er dan bij en overloop samen met de cliënt de sessie. Ik vraag naar de thema’s of inzichten die de cliënt belangrijk vindt om te noteren en voeg zelf ook dingen toe.
Ik vind het sowieso zinvol om aan het einde van de sessie met de cliënt even te reflecteren. Dat kan helpen om bepaalde inzichten te verankeren en het zorgt ervoor dat de cliënt actief wordt betrokken in het therapeutisch proces.
Tip Ik maak gebruik van de software van QIT online: een EPD ontwikkeld door en speciaal voor psychologen en therapeuten. Ik ben mega fan! Dankzij de kortingscode PSYCHOPRAAT15 krijg je 15% korting op het softwarepakket dat past bij jouw noden.
Transparantie over de notities
Als psycholoog doen we veel dingen die voor ons vanzelfsprekend zijn, waardoor we dreigen te vergeten dat die dat voor onze cliënten niet per se zijn. Zo is het voor ons misschien logisch dat we tijdens of na de sessie notities van de gesprekken maken, maar een cliënt heeft daar misschien geen idee van. Die vraagt zich misschien af wat je allemaal opschrijft, of vindt het misschien vreemd dat je helemaal niets opschrijft. Het is dus een goed idee om dat aan het begin van de therapie met je cliënt te bespreken en uit te leggen wat je zoal noteert en wat je daar dan mee doet. Transparantie is altijd the way to go. 😉